U službi vladajućih elita RS - III dio

Program današnjeg Radija Republike Srpske 2. februara 1967. godine počeo je da emituje Radio Banjaluka, kao lokalni medij, a kasnije kao regionalna radio-stanica Bosanske Krajine. Krajem 1993. godine, Radio Banjaluka integriše se sa Srpskim radiom na Palama i postaje dio jedinstvenog sistema tadašnje Srpske radio-televizije, a sada Јavnog medijskog servisa Radio televizije Republike Srpske. Pokrivajući signalom cijelu teritoriju Republike Srpske, mrežom informativno-tehničkih centara u Istočnom Sarajevu, Trebinju, Bijeljini i Prijedoru, zatim dopisništvima u Brčkom i Beogradu, te dopisničkom mrežom u gradovima širom Srpske, Radio Republike Srpske je prisutan i izvještava svakodnevno o svim važnijim događajima širom Srpske, BiH i regiona. Radio Republike Srpske kao dio javnog servisa ovog entiteta, podliježe uređivačkim principima javnog RTV sistema u BiH.

Izdvojićemo najzanimljivije stavke iz uređivačkih principa, gdje, među ostalim stoji:

Uređivački principi јavnog RTV sistema u BiH

Član 17

Trajanje oglašavanja i teletrgovine na javnim RTV stanicama

Količina oglasa i drugih plaćenih poruka, kao i komercijalno sponzorisanih programa kod javnih stanica ne može premašiti četiri (4) minute vremena u programu po satu za javne TV stanice i šest (6) minuta vremena u programu po satu za javne radio stanice.

2. Nepristrasnost ‒ Informativni programi treba da ponude gledaocima i slušaocima sadržaje sa dovoljno činjenica i na uravnotežen način, tako da oni mogu formirati sopstveno mišljenje.

Programska reputacija tačnog i nepristrasnog informatora je ono čemu zaposlenici javnih servisa moraju težiti i na čemu javni servisi grade svoj kredibilitet pred javnošću.

6.5. Sponzorstvo

Sponzorisanje informativno-političkih programa nije dopušteno, dok u drugim programskim oblastima sponzorisani sadržaji moraju biti jasno obilježeni i prepoznatljivi. Nije dopušten bilo kakav uticaj sponzora na sadržinu programa.

7. Nezavisnost

Nijedna društvena grupa, organ vlasti, politička partija, vladina ili nevladina organizacija, kao ni pojedinac bez obzira na svoju društvenu ulogu i poziciju, ne može imati privilegovani položaj u programima javnih radiotelevizija u BiH. Učesnici emisija i programa ne mogu određivati uslove učešća u programima javnih servisa, uključujući dužinu nastupa, izbor drugih učesnika i sl. Rukovodstvo, urednici i novinari javnih emitera moraju imati potpuni nadzor nad svojim programima.

Program Radija RS podliježe i Zakonu o Radio-televiziji Republike Srpske, a ovo su neke značajne tačke tog Zakona, relevantne za temu koju obrađujemo:

Ostvarivanje programskih načela

Član 14.

(1) U ostvarivanju temeljnih programskih načela, RTRS će naročito:

a) istinito, cjelovito, nepristrasno i blagovremeno informisati javnost o političkim ekonomskim, obrazovnim, naučnim, religijskim, kulturnim, sportskim i drugim događajima u zemlji i svijetu;

b) osigurati otvorenu i slobodnu raspravu o pitanjima od javnog interesa, vodeći računa o zastupljenosti svih interesa i ukusa;

Član 29.

Načela marketinškog oglašavanja

(1) Marketing oglasi moraju biti jasno prepoznatljivi kao takvi i uočljivo odvojeni od drugih programskih sadržaja, putem vizuelnih i auditivnih sadržaja.

(2) Lice ili organizacija koja oglašava ne može uticati na koncept programa, sadržaj ili uređivačku politiku RTRS.

(3) RTRS ima pravo odbiti emitovanje marketing oglasa čiji je sadržaj protivan programskim načelima utvrđenim ovim zakonom, te drugim pravilima i propisima za javno oglašavanje.

(5) Prikriveno i indirektno marketing oglašavanje nije dozvoljeno. Nes radio Banjaluka, kao komercijalni radio ima puno više slobode u kreiranju sadržaja. Na ovoj radio stanici dominiraju muzički sadržaji, a kada je u pitanju informativni program ‒ vijesti na svaka pola sata i dnevnik u 18.30 svaki dan, uređivačka politika nije toliko striktno određena.

Nes radio je počeo emitovati program 01.06.1997. na frekvenciji 99,9 MHz. Program emituje na šest frekvencija i svojim signalom pokriva 2/3 Bosne i Herce govine, ali i dio Hrvatske. Prema slobodnoj procjeni ekipe radija na teritoriji koju pokrivaju signalom živi oko 2 500 000 ljudi. Program koji se emituje na ovom radiju novinari i urednici pripremaju za sve građane BiH bez obzira na njihovu nacionalnu ili vjersku pripadnost. Nes radio je bio prva radio stanica iz Republike Srpske koja je uspostavila kontakte i razmjenu priloga sa radio stanicama iz Federacije BiH, još davne 1997. godine u vrijeme potpune medijske blokade. Prema svim relevantnim domaćim i međunarodnim istraživanjima, Nes radio se nalazi među tri najslušanije radio stanice u BiH. Budući da se radi o komercijalnoj radio stanici, na njihovom sajtu na internetu stoji i cjenovnik reklamiranja. Prema podacima Regulatorne agencije za komunikacije (Odluka o usvajanju politike sektora emitovanja u Bosni i Hercegovini, usvojena 27.10.2008. godine) na teritoriji BiH registrovane su 184 radio i TV stanice. Od toga, 39 su javne i komercijalne TV stanice, a 145 je radijskih stanica, od čega 65 javnih i 80 privatnih. Prema istraživanju neformalne medijske organizacije Gfk BH (prema RSG Gropu, Radio i FM, Bosna i Hercegovina, 2012) iz 2011. godine 78% od ukupne populacije BiH sluša radio. To predstavlja omjer 4 prema 1 u korist onih koji slušaju radio. Prosječno slušanje radio stanica tokom dana na nivou BiH je 144 minuta. Radio se u prosjeku više sluša u Federaciji BiH ‒ 160 minuta, u odnosu na slušanost radija u Republici Srpskoj ‒ 107 minuta dnevno. Istraživanje slušanosti radio stanica u BiH koje je obavio Mareco Index Bosnia (prema RSG gruop), Radio Nes je četvrta naslušanija stanica u Republici Srpskoj, nakon BN radija, Bobar radija i radija Big 2. Prema osvom istraživanju, RRS je na petom mjestu po slušanosti u Republici Srpskoj.

Bečki list Der Standard 2011. godine objavio je članak o stanju u medijima u Bosni i Hercegovini u kojem je istaknuto da su ovdašnja sredstva informisanja instrument političkih i ekonomskih grupa koje vladaju zemljom. „Urednici koji djeluju kao marionete njihovih vlasnika, mediji kao instrumenti političkih i ekonomskih grupa koji uz pomoć propagandne bitke žele da provedu svoje interese, novinari bez iluzija te publika koja im sve manje vjeruje“, piše Standard i navodi da „građani stalno moraju da razmišljaju o interesima te o upletenosti medija koje konzumiraju.

Nastaviće se...

Izvor: R. Čokorilo, S. Tešić